Możliwości wykorzystania kapitału prywatnego w finansowaniu infrastruktury transportu [...]

Działania przedsiębiorców zorientowane na obniżkę kosztów jednostkowych produkcji związane są bezpośrednio z postępem technicznym, który ma umożliwić wzrost wydajności pracy. Współcześnie, obok postępu technicznego, istotne znaczenie mają również możliwości redukcji kosztów poprzez pogłębienie specjalizacji produkcji, wzrost powiązań kooperacyjnych i zakresu współpracy pomiędzy różnymi podmiotami gospodarczymi. Koordynacja tych procesów wiąże się w konsekwencji z potrzebą praktycznego wykorzystania zasad logistyki w organizacji zaopatrzenia, produkcji i zbytu. W tym świetle jednym z podstawowych czynników determinujących skuteczną i efektywną realizację procesów logistycznych jest infrastruktura transportu, postrzegana jako jeden z kluczowych elementów infrastruktury logistycznej.

Zaniedbania w rozwoju sieci infrastrukturalnej wpływając między innymi na wzrost kosztów obsługi transportowej (wysoki poziom kongestii, zagrożenie bezpieczeństwa przewozu), ograniczenie możliwości kooperacyjnych (zakłócenia w rytmiczności i terminowości dostaw), są nie tylko przyczyną obniżenia cenowej konkurencyjności produkcji, ale także istotną barierą w procesie rozwoju nowoczesnych koncepcji logistycznych, zorientowanych na optymalizację przepływu dóbr w gospodarce. Wysoka ranga infrastruktury transportu w rozwoju gospodarczym powoduje, że odpowiedzialność za zapewnienie właściwego dostępu do sieci transportowej należy do głównych zadań sektora publicznego. Z tego też powodu podstawowym systemem finansowania przedsięwzięć infrastrukturalnych jest tak zwany system tradycyjny, polegający na wykorzystywaniu środków budżetowych jako źródła finansowania inwestycji. Ograniczoność własnych zasobów budżetowych kraju powoduje, że istotnymi źródłami tego systemu są również środki pomocowe budżetu unijnego, a także pozyskiwane przez sektor publiczny kredyty oraz pożyczki zaciągane z krajowych i międzynarodowych instytucji finansowych. Silna presja społeczeństwa na ograniczanie wydatków publicznych sprawia, że możliwości zapewnienia odpowiednich funduszy na realizację przedsięwzięć infrastrukturalnych ze środków budżetowych, nawet uzupełnianych kredytami oraz środkami pochodzącymi z opłat pobieranych od użytkowników infrastruktury transportu, stają się coraz bardziej ograniczone. Pojawia się więc ryzyko, że opóźnienia w rozwoju infrastruktury mogą komplikować rozwój systemów i usług logistycznych. W Europie Zachodniej nakłady na inwestycje infrastrukturalne ze środków publicznych stanowią obecnie 1% PKB, podczas gdy w 1970 r. stanowiły 1,5% PKB. Stąd też przejęcie pełnej odpowiedzialności finansowej przez sektor publiczny za realizację przedsięwzięć o charakterze publicznym, w tym w dziedzinie rozwoju infrastruktury transportu, jest zadaniem bardzo trudnym. W tym świetle ważną rolę w przyspieszeniu modernizacji i rozbudowy sieci transportowej jako z elementów infrastruktury logistycznej może odegrać finansowanie jej rozwoju poprzez wykorzystanie kapitału prywatnego. Według szacunków, prywatne oszczędności w Europie są znaczne i zdaniem ekspertów są one dowodem, iż rynek dysponuje znacznym kapitałem, który mógłby być istotnym wsparciem dla inwestycji infrastrukturalnych. Dlatego też Komisja Europejska od 1995 r. podjęła starania mające na celu wdrożenie nowych mechanizmów prawnych, umożliwiających zachęcenie kapitału prywatnego w realizacji projektów infrastrukturalnych.

Dotychczasowe doświadczenia Europy Zachodniej w finansowaniu rozwoju infrastruktury transportowej przez sektor prywatny są stosunkowo skromne i zróżnicowane w poszczególnych krajach. Sceptycznie do lokowania kapitału prywatnego w rozwój sieci transportowej odnoszą się zwłaszcza Niemcy, gdzie inwestycje infrastrukturalne są prawie wyłącznie realizowane przez państwo, bądź będące pod jego kontrolą korporacje. Największe doświadczenia w wykorzystywaniu kapitału prywatnego w realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych o charakterze publicznym, w tym infrastrukturalnych, posiada Wielka Brytania. Z szacunków wynika, że w kraju tym ok. 25% wszystkich przedsięwzięć publicznych jest realizowanych przy współpracy sektora publicznego z partnerami prywatnymi.